स्वहेरचाह तालिम
ललितपुर महानगरपालिका वडा नं. ४ काे आर्थिक सहयाेगमा साथी संस्थाद्वारा लैङ्गिक हिंसाकाे प्रभाव र स्वहेरचाह तालिम सम्बन्धी कार्यक्रम सम्पन्न भएकाे छ । समाजमा सबै व्यक्ति समान र स्वतन्त्र छन् भन्ने आदर्श सन्देश हुँदाहुँदै पनि व्यावहारिक जीवनमा अझै पनि लैङ्गिक विभेद र हिंसाको भयावह रूप देखिन्छ। महिलाहरू, किशोरीहरू, तेस्रोलिंगी तथा अन्य लैङ्गिक अल्पसंख्यकहरू यो हिंसाबाट विशेष प्रभावित हुने गरेका छन्। यसै सन्दर्भमा, लैङ्गिक हिंसाको प्रभावबारे जानकारी दिनु र पीडितलाई आत्मसुरक्षा तथा आत्मबलका लागि स्व-हेरचाह (Self-care) तालिम दिनु अत्यन्त आवश्यक विषय हो।
लैङ्गिक हिंसा भनेको के हो? लैङ्गिक हिंसा भन्नाले कसैको लिङ्ग, लैङ्गिक पहिचान वा यौनिकताका आधारमा गरिने शारीरिक, मानसिक, यौनजन्य, सामाजिक वा आर्थिक हिंसालाई जनाइन्छ। यसको रूपहरूमा घरेलु हिंसा, यौन दुर्व्यवहार, बलात्कार, साइबर दुव्र्यवहार, दाइजोको माग, जबरजस्ती विवाह आदि पर्छन्। लैङ्गिक हिंसाका प्रभावहरू: मानसिक प्रभाव: डर, तनाव, आत्मग्लानि, हीनभावना डिप्रेशन, PTSD (Post Traumatic Stress Disorder) आत्महत्या गर्ने प्रवृत्ति शारीरिक प्रभाव: चोटपटक, अंगभंग, गर्भपतन वा यौनजन्य रोगहरूको जोखिम दीर्घकालीन स्वास्थ्य समस्या
सामाजिक प्रभाव: सामाजिक बहिष्कार, लाज र अपमान पीडितको शिक्षा, रोजगारी वा अवसरहरूमा असर आर्थिक प्रभाव: हिंसाले काम गर्न नसक्ने अवस्था सिर्जना उपचार खर्च तथा आत्मनिर्भरता गुम्ने स्व-हेरचाह तालिमको आवश्यकता: पीडितहरूमा आत्मबल बढाउने, मानसिक स्वास्थ्यको ख्याल राख्ने र हिंसाबाट मुक्त हुन सशक्त बनाउने उद्देश्यले स्व-हेरचाह तालिम (Self-care Training) महत्त्वपूर्ण छ। यस्तो तालिमले पीडितको आन्तरिक शक्ति विकास गर्न, आत्मसुरक्षा सिक्न र सामाजिक रूपमा पुनःस्थापना हुन सहयोग गर्छ। स्व-हेरचाह तालिममा समावेश हुने मुख्य विषयहरू: मानसिक सशक्तिकरण: आत्मसम्मान र आत्मविश्वास अभिवृद्धि तनाव व्यवस्थापन, ध्यान (Meditation), योग सकारात्मक सोच र भावनात्मक नियन्त्रण
शारीरिक हेरचाह: पोषणयुक्त आहार, शारीरिक व्यायाम नीन्द, व्यक्तिगत सरसफाइ स्वास्थ्य सेवा उपयोग गर्ने तरिका आत्मसुरक्षा सीप (Self-defense): सजगता, खतरा चिन्ने तरिका आपतकालीन सम्पर्क तथा सहयोग स्रोतहरू शारीरिक प्रतिकार गर्ने सीप कानुनी र सामाजिक सहायता: कानुनी अधिकारबारे जानकारी समर्थन समूह, मनोपरामर्श केन्द्र, महिला सेल र प्रहरीसँग सम्पर्क सहयोगी संस्था/NGO को सम्पर्क सूचि लैङ्गिक हिंसा केवल व्यक्तिगत समस्या होइन, यो सम्पूर्ण समाजको साझा चुनौती हो। यसका प्रभावहरू दीर्घकालीन र गम्भीर हुन्छन्, जसलाई बुझेर त्यसको समाधानतर्फ सक्रिय हुन आवश्यक छ। स्व-हेरचाह तालिम एक प्रभावकारी माध्यम हो, जसले पीडितलाई नकारात्मक असरबाट मुक्त हुन, आफ्नो पुनःस्थापना गर्न, आत्मसम्मान पुनः प्राप्त गर्न सहयोग पुर्याउँछ। समाज, परिवार, संस्था र सरकार सबैको साझा प्रयासले मात्र हिंसामुक्त र समानतामूलक समाज निर्माण सम्भव हुन्छ।